Utangulizi

Hasara za Baada ya mavuno zinazosababishwa na wadudu katika nafaka zilizohifadhiwa zinawakilisha changamoto kubwa wakulima wadogo wanakabiliwa kusini mwa ulimwengu. Fukusi wa mahindi (Sitophilus zeamais) ni mmoja wa wadudu muhimu zaidi wa Baada ya mavuno katika mahindi. Na mahindi makavu yaliyohifadhiwa katika mifuko ya polypropylene iliyosokotwa, Likhayo et al. (2018) iligunduliwa kuwa wadudu (fukusi wa mahindi na mdudu mwingine wa mahindi anayeitwa mtoboa mdogo wa nafaka Utafiti wa kina umechunguza udhibiti wa wadudu wa Baada ya mavuno (ikiwa ni pamoja na fukusi wa mahindi). Matendo ambayo yamechunguzwa ni pamoja na matumizi ya aina sugu (Abebe et al., 2009), mifuko ya kuhifadhi isiyoingiwa na hewa (Likhayo et al., 2018), na poda ya mahindi (Nwosu et Nwosu, 2012). ECHO pia imechunguza utumiaji wa kontena zilizozibwa kwa kutumia mbinu/mikakati ifuatayo:: 

• Uondoaji wa oksijeni na kuziba utupu
• Kubadilisha oksijeni na dioksidi kaboni

Mbinu hizi zote zinalenga kupunguza kiasi cha oksijeni inayopatikana kwa wadudu ndani ya nafasi tupu katika kontena, hivyo kuongeza nafasi yao ya kukosa hewa. Hata hivyo, baadhi ya vifaa vinavyotumika kuondoa au kubadilisha oksijeni vinaweza kutowafikia wakulima na kubadilisha mahindi kuwa unga kunawezatumia muda na/au kunawezakuwa gharama kubwa. Hiyo ndio sababu tuliamua kuchunguza udhibiti wa S. zeamais kwa kuongeza tu kiasi (cha kontena ya kuhifadhi iliyozibwa) iliyojazwa mbegu, ambayo inapunguza kiasi cha hewa (na oksijeni iliyomo) inayopatikana kwa fukusi. Tulidokeza kuwa kupunguza nafasi ya hewa ndani ya kontena zilizozibwa kutasaidia kudhibiti fukusi wa mahindi katika mbegu za mahindi zilizohifadhiwa kwa kuwanyima oksijeni. Njia hii inafanya kazi ikiwa kontena imezibwa kabisa, inamaanisha kuwa hakuna uvujaji ambao utaruhusu kuingia kwa hewa ya nje ndani ya kontena.

Mbinu

Ili kufanya jaribio, tulitumia mitungi 12 ambayo tulijaza mbegu za mahindi (Kielelezo 1) kama ifuatavyo:

• Mitungi 4 na 100% ya ujazo wake zilijazwa mbegu = Kamili.
• Mitungi 4 na 50% ya ujazo wake zilijazwa mbegu = Nusu
• Mitungi 4 na 25% ya ujazo wake zilijazwa mbegu = Robo

Fukusi ishirini hai wa mahindi waliongezwa kwa kila kontena kabla ya kuzibwa kabisa (kwa kufunga kifuniko kwa kubana) na kuwekwa kwenye skrini katika ukumbi kwa miezi sita katika hali za mazingira. Mwisho wa kipindi cha majaribio cha miezi sita, seti mbili za data zilikusanywa kwa jumla ya vigezo vinane vya majibu:

Mwishoni mwa kipindi cha majaribio cha miezi sita, matokeo ya  majibu ambayo data zilikusanywa zilijumuisha yafuatayo:

1. Idadi ya Fukuzi hai (na./mtungi)
2. Idadi ya Fukuzi waliokufa (na./mtungi)
3. Uzito wa unga (g/gram)
4. Punje zilizoharibika (na./100 punje)
5. Mashimo kwenye punje (na./100 punje)

Punje zilizoharibika ni zile ambazo hazikuwa nzima, zilikuwa na mashimo, au zilizobadilika rangi sana kutokana na taya za Fukuzi

Matokeo

Jedwali 1. Athari ya wingi wa mbegu ya mahindi kwa idadi ya Fukuzi na viashiria vya uharibifu baada ya miezi 6 ya kuhifadhi kwenye mitungi iliyofungwa.

Hitimisho

Kwa kumalizia, matokeo haya yaliendana na wazo letu kwamba utupu wa nafasi ndani ya kontena zilizozibwa, ndio oksijeni zaidi inavyopatikana kwa fukusi, hivyo, ndivyo wataishi muda mrefu na ndio athari mbaya kwa punje za mahindi kwa muda zaidi. Matokeo yetu yanaonyesha kwamba kujaza kontena kabisa kamili ya mbegu, na kuziweka zikiwa zimezibwa kabisa, inaweza kusaidia kudhibiti fukusi wa mahindi katika mbegu za mahindi zilizohifadhiwa. Kunyima fukusi oksijeni katika hii njia inaweza kutowadhibiti kabisa, lakini inaweza kupunguza shughuli zao za malisho. Njia hii rahisi kabisa, kwa hivyo, ni kitu ambacho wakulima kwa urahisi wanaweza kufanya ili kusaidia kupunguza hasara ya Baada ya mavuno. Mbinu hii inaweza kuambatana na mikakati mingine, kama ile iliyotajwa hapo awali, kuongeza kiwango cha udhibiti wa fukusi katika mbegu ya mahindi. Matokeo yana maana kwa kuhifadhi mbegu kwa matumizi au upandaji wa siku zijazo.